Dług alimentacyjny – co warto o nim wiedzieć?
Alimenty to wsparcie finansowe, które wypłacane jest m.in. dziecku – po rozejściu się rodziców, albo byłemu małżonkowi. Ustalane są na podstawie orzeczenia sądu, lub ewentualnie umowy alimentacyjnej. Polskie prawo opiekuńcze reguluje ustawa o rodzinie i opiece – według niej alimenty muszą być wypłacane co miesiąc.
Alimenty – co warto wiedzieć?
Alimenty to obowiązkowa i systematyczna płatność, zwykle wypłacana członkom rodziny albo powinowatym. Przyznaje się ją na utrzymanie, a w niektórych przypadkach na edukację, a także szkolenie. Alimenty ustalane są najczęściej w sądzie – w wyniku złożenia pozwu o alimenty – albo w drodze porozumienia zawartej na drodze sądowej. Zakres obowiązków opiekuńczych reguluje ustawa o rodzinie oraz opiece. Istnieje kilka rodzajów alimentów, w zależności od tego, kto jest odbiorcą płatności i jaki jest związek pomiędzy płatnikiem a odbiorcą alimentów. Obowiązek alimentacyjny ma charakter osobisty. W praktyce oznacza, że wygasa równocześnie ze śmiercią właściciela. Trzeba jednak pamiętać, że samo zadłużenie alimentacyjne pozostaje i jest również uwzględnione w rachunku. Dziecko, które otrzymuje alimenty jest spadkobiercą, w związku z czym dziedziczy długi po rodzicach – kosztem swoich alimentów. Ponieważ wierzyciel nie może być jednocześnie dłużnikiem, dług nie musi być spłacany. Przedmiot odpowiedzialności funduszu alimentacyjnego pozostaje i jest uregulowany w ustawie o pomocy osobom uprawnionym do alimentów. Oznacza to, że dług alimentacyjny wobec gminy staje się nieważny po śmierci dłużnika.
Rodzaje alimentów
Przyczyną powstania obowiązku alimentacyjnego może być:
- pokrewieństwo – np. alimenty dla rodzica, alimenty na dziecko, alimenty dla rodzeństwa,
- powinowactwo – alimenty na dziecko od macochy, ojczyma, alimenty na żonę, alimenty na męża.
Bliscy krewni, tacy jak rodzice, dziadkowie i dzieci oraz ich rodzeństwo, są zobowiązani do wzajemnego wspierania się w sytuacjach, gdy beneficjent potrzebuje pomocy. Zakres obowiązku alimentacyjnego zależy nie tylko od potrzeb uprawnionego, ale także od umiejętności osoby odpowiedzialnej za alimenty. W sytuacji, gdy beneficjent lub osoba go reprezentująca uzna przyznane odszkodowanie za niewystarczające, zawsze może wystąpić z powództwem o podwyższenie alimentów.
- Alimenty dla rodziców – czasami sytuacja jest inna i alimenty są wypłacane rodzicom. Jeśli rodzice potrzebują pomocy ze względu na wiek, stan zdrowia lub inne przyczyny. Wysokość alimentów płaconych na ojca lub matkę zależy jednak od dochodów i majątku dzieci. Jeżeli jednak beneficjenci mają kilkoro dzieci, każde z nich jest zobowiązane do płacenia alimentów stosownie do swojej sytuacji materialnej.
- Alimenty na dzieci – alimenty muszą gwarantować, że dziecko żyje na tym samym poziomie, co jego rodzice. Rodzice są zobowiązani do płacenia za dziecko. Nie ma obowiązku opieki tylko wtedy, gdy dochód z majątku pozwala na pokrycie kosztów utrzymania, edukacji i szkolenia. Rodzice są zobowiązani do płacenia alimentów w pierwszej kolejności, a jeśli nie mogą wywiązać się z tego obowiązku, przechodzi on na innych krewnych, a alimenty płacą dziadkowie lub rodzeństwo. Ci krewni wypłacają jednak świadczenia proporcjonalnie do swoich możliwości zarobkowych. Warto wiedzieć, że alimenty przyznawane są nie tylko małoletnim, przysługują one także dorosłemu dziecku – jeśli nie jest ono w stanie samo się utrzymać, ma prawo do alimentów. Do kiedy? Nie ma tu ograniczeń wiekowych. Obowiązek alimentacyjny wygasa, gdy dziecko pracuje i jest w stanie samodzielnie się utrzymać, natomiast obowiązek utrzymania niepełnosprawnego dziecka nigdy się nie kończy.
- Alimenty po rozwodzie – ostatnimi osobami, które mogą się wspierać, są byli małżonkowie. Alimenty nigdy nie przysługują stronie, która ponosi winę za rozkład pożycia. Alimenty mogą być przyznane ofierze po rozwodzie lub w sytuacji, gdy obie strony zostały uznane za winne lub rozwiodły się bez winy, ale jedno z małżonków żyje w niedostatku.
- Alimenty na rodzeństwo – alimenty na rodzeństwo ustala się tylko wtedy, gdy nie ma beneficjentów, ale jeżeli ich spłata wyrządziłaby szkodę dłużnikowi lub jego rodzinie, może on uchylić się od obowiązku – jednak musi to udowodnić.
- Alimenty z powinowactwa – krewni, na przykład ojczym lub macocha, mogą również żądać alimentów od dziecka, jeżeli przyczynili się do jego wychowania lub utrzymania, a nie ma innych wierzycieli na uprzywilejowanej pozycji pasierba. Dziecko może otrzymywać od nich świadczenia alimentacyjne, ale tylko wtedy, gdy nie ma innych krewnych pozostających na utrzymaniu lub nie są w stanie sprostać temu zadaniu i przestrzega zasad współżycia społecznego wywodzących się ze związku stworzonego przez ojczyma lub macochę.
Dług alimentacyjny – czy ulega przedawnieniu?
Kwestie zadłużeń alimentacyjnych, a także ograniczenia tego obowiązku, określa ustawa o rodzinie oraz opiece. Zgodnie z nią dług alimentacyjny przedawnia się po trzech latach. Komornik nie stoi jednakże na przeszkodzie temu obowiązkowi. W okresie trwania postępowania dług jest niespłacony, a termin przedawnienia nie biegnie. W takiej sytuacji, gdy postępowanie egzekucyjne trwa kilka lat, a dług alimentacyjny nie przedawnił się, komornik musi wówczas zakończyć postępowanie. Jeżeli alimenty były płacone z funduszu alimentacyjnego, a dług powstał w ten sposób, to nie przedawnia się, ale przedawnia się z chwilą spłaty. Charakterystycznym przypadkiem jest sytuacja dotycząca dziecka, które nie ukończyło 18 roku życia – przedawnienie rozpoczyna się dopiero po osiągnięciu pełnoletności. Warto także zaznaczyć, że w tej sytuacji wierzycielem jest gmina, która wypłaciła odszkodowanie, a także występuje o spłatę zadłużenia.
Czy można umorzyć alimenty?
Decyzja o umorzeniu długu alimentacyjnego wymaga oceny sytuacji dochodowej, rodzinnej oraz zdrowotnej dłużnika, ale nie jest to łatwe. Rozstrzygając takie sprawy, polskie sądy kierują się przede wszystkim dobrem dziecka, aby nie straciło środków do życia. Alimenty na dzieci nie są wypłacane wystarczająco często. Ażeby było to możliwe, długi muszą być najpierw spłacone. Anulować można tylko przyszłe świadczenia. Ewentualne umorzenie długów należy negocjować z osobą, która ma prawo do alimentów. Niespełnienie następujący zobowiązań spowoduje zwiększenie długów alimentacyjnych, które wobec tego trzeba spłacić. Z kolei osoby, którym nie wypłacono wypłaty w ramach odzyskiwania alimentów, mogą realizować swoje uprawnienia na kilka sposobów.
Alimenty konsekwencje ich nie płacenia
- Kary administracyjne – obejmują przeprowadzenie wywiadu alimentacyjnego z dłużnikiem, wpisanie dłużnika do rejestru, obowiązek zarejestrowania się jako bezrobotny, zobowiązanie do wykonywania określonej pracy, zatrzymanie prawa jazdy.
- Brak opcji pożyczki – czy długi alimentacyjne wpływają na BIK? Teoretycznie nie, ale osoby w rejestrze dłużników mają mniejsze szanse na uzyskanie pozytywnej decyzji kredytowej. Dłużnicy ze wsparciem mogą pożegnać się z kredytami hipotecznymi, samochodami czy spłatą ratalną.
- Zajęcie nieruchomości za długi alimentacyjne – może nastąpić w wyniku postępowania egzekucyjnego prowadzonego przez komornika. Jeżeli dłużnikiem jest właściciel mieszkania lub domu, dług można spłacić w drodze licytacji.
- Więzienie za długi alimentacyjne – uchylanie się od alimentów określonych wyrokiem lub umową jest przestępstwem. Zgodnie z Kodeksem Karnym alimenty są brane pod uwagę, jeśli łączna kwota długów wynosi co najmniej 3 okresy odszkodowania lub zwłoki. Obowiązuje wówczas kara grzywny, ograniczenia wolności albo kara pozbawienia wolności do roku. Kara pozbawienia wolności jest wyższa, i wynosi 2 lata, jeżeli osoba pozostająca na utrzymaniu powoduje niezdolność osoby uprawnionej do świadczeń alimentacyjnych do zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych.
Fundusz alimentacyjny – co warto o nim wiedzieć?
Jeżeli dłużnik ukrywa się lub ucieka za granicę, a wierzyciel nie może otrzymać od niego alimentów, można ubiegać się o zasiłek alimentacyjny. Otrzymać je można jednak tylko wtedy, gdy świadczenia alimentacyjne przeznaczone są na małoletnie dziecko – uczące się, do 25 roku życia, lub dziecko niepełnosprawne w każdym wieku, a dochód netto rodziny na jedną osobę nie przekracza 725 zł. Alimenty wypłacane są przez fundusz w maksymalnej wysokości 500 zł miesięcznie. Dług alimentacyjny ściąga się od dłużnika w całości – wraz z odsetkami.
