Optymalne rozwiązania pieniężne w obrębie rodziny – darowizna, czy pożyczka?
Czasy wymiany barterowej minęły bezpowrotnie już setki lat temu. Chociaż dzisiaj możemy nadal spotkać się z sytuacjami wymiany konkretnego towaru za towar, to mimo wszystko z pewnością nie jest to optymalne rozwiązanie. Taki pierwotny sposób zapłaty zastąpiły pieniądze, które od dawien dawna są nieodzownym elementem naszego życia. Codziennie funkcjonowanie bez nich jest wręcz niemożliwe. Ten środek płatniczy pozwala nam kupować różnorodne produkty w sklepach, płacić za usługi, czy realizować pasje. Brak gotówki często wymusza poszukiwanie odpowiednich rozwiązań. Wielokrotnie po pomoc zwracamy się w do naszej najbliższej rodziny. Szczególnie ważne znaczenie mają dla nas rodzice, którzy często są w stanie pomóc finansowo. W przypadku takiej sytuacji należy jednak pamiętać o pewnych zobowiązaniach prawnych. Nawet w tak oczywistej sprawie należy wziąć pod uwagę najlepsze możliwe rozwiązania. Zastanówmy się – darowizna czy pożyczka od rodziców – która z tych opcji będzie optymalna.
Czym jest darowizna?
Aby przystąpić do analizy zagadnienia pomiędzy jedną, a drugą opcją wyboru, należy przede wszystkim poznać definicje każdej z alternatyw. Na pierwszy rzut oka weźmy darowiznę oraz przyjrzyjmy się, co tak na prawdę znaczy to pojęcie według polskiego prawa. Jak wynika z Kodeksu Cywilnego jest to umowa, w której darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku.
Jak można wywnioskować darowizna jest świadczeniem, które jest nam przekazywane niejako za darmo. Warto zwrócić uwagę, że choć najczęściej mówimy w tym przypadku o pieniądzach, to przedmiotem darowizny równie dobrze mogą być inne rzeczy materialne takie jak np. samochód. Po tak przytoczonej definicji wydaje się, że zagadka została rozwikłana już po krótkiej lekturze tekstu. Nic bardziej mylnego. Darowizna wiąże się też z pewnymi obowiązkami. Co więcej, ma też swoją alternatywę w postaci pożyczki. Ale o tym nieco później.
Definicja pożyczki
Kolejnym zagadnieniem, które będziemy analizować, jest pożyczka. Podobnie jak miało to miejsce w przypadku darowizny, tak i tutaj warto rozpocząć od prawnej definicji tego zagadnienia. Aby dowiedzieć się nieco więcej na temat jej istoty warto po raz kolejny sięgnąć do Kodeksu Cywilnego, który zawiera obszerne sformułowanie. Wspomniany akt prawny definiuje pożyczkę jako umowę przez którą dający pożyczkę (czyli pożyczkodawca) zobowiązuje się przenieść na własność biorącego pożyczkę (pożyczkobiorcę) określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.
Po dokładnym zapoznaniu się z powyższą definicją już na pierwszy rzut oka widzimy różnicę. W przypadku darowizny osoba niejako oddaje nam coś bez konieczności zwrotu. Pożyczka ma niestety to do siebie, że trzeba ją zwrócić. Przedmiotem pożyczki, tak jak i darowizny, mogą być zarówno pieniądze, jak i inne rzeczy „oznaczone tylko co do gatunku”. To znaczy, że pożyczyć możemy komuś auto, niemniej jednak oczekujemy jego późniejszego zwrotu w nienaruszonym stanie, tj. takim, jaki był zachowany podczas podpisywania umowy.
Różnice pomiędzy darowizną, a pożyczką
Po zapoznaniu się z definicjami jednego i drugiego pojęcia śmiało można przejść do wyodrębnienia różnic pomiędzy tymi zagadnieniami. Ułatwi to późniejszy wybór optymalnego rozwiązania. Na ten moment darowizna czy pożyczka od rodziców nadal są zagadnieniami, które zawierają w sobie nutkę tajemnicy.
Przede wszystkim pierwszą, a zarazem najważniejszą różnicą w odniesieniu do tych pojęć jest to, że darowizny nie trzeba zwracać. Taki obowiązek mamy niestety w przypadku pożyczki, co bezpośrednio wynika z przytoczonej powyżej definicji. Co prawda, w żadnym z tych pojęć nie musimy mieć do czynienia z oprocentowaniem, niemniej takie rozwiązanie jest też możliwe, choć wątpliwe, aby miało zastosowanie w przypadku relacji rodzic-dziecko. Dodatkowo warto pamiętać, że pożyczka i darowizna to dwie całkowicie odrębne formy prawne. W związku z powyższym obowiązują je również odrębne zasady dotyczące opodatkowania.
Kwestie formalno-prawne obydwu rozwiązań
Przenieśmy się teraz do kwestii formalno-prawnych, jakie wynikają z zastosowania każdego z rozwiązań. Wiadomo, że w polskim prawie mamy możliwość ustnego zawierania umów. Tak też często dzieje się w przypadku sytuacji analizowanej w niniejszym artykule. Brak spisania dokumentu nie oznacza jednak, że nie wiąże nas prawo. Taki sposób zawarcia umowy jest równorzędny z jego pisemnym odpowiednikiem.
Co więcej, korzystanie z takiego rodzaju rozwiązania pomimo, że wydaje się nieco mniej sformalizowane, ma też swoje wady. Przede wszystkim szczególnie trudne będzie udokumentowanie tego faktu w momencie, gdy darczyńca będzie chciał domagać się zwrotu środków od obdarowanego, bądź alternatywnie pożyczkodawca będzie miał roszczenia zwrotne do pożyczkobiorcy.
Jaka forma umowy jest najlepsza?
Wydaje się, że rozsądne będzie zadbanie o sporządzenie pisemnej treści umowy darowizny, czy pożyczki, szczególnie w odniesieniu do większych kwot. Ułatwi to każdej stronie całokształt działań. W szczególności mamy tutaj na myśli kwestie związane z urzędem skarbowym oraz ewentualne roszczenia.
Papierowa forma umowy ma jeszcze jedną zaletę w przypadku pewnych niejasności. Bez problemu jesteśmy w stanie udokumentować dodatkowy wpływ na konto bankowe niepowiązany np. z regularnie otrzymywaną wypłatą.
Kwestie podatkowe
Pamiętajmy, że w przypadku darowizny mamy obowiązek zgłoszenia tego faktu do urzędu skarbowego poprzez wypełnienie druku SD-Z2 w terminie sześciu miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego. Zwolnione z tej konieczności są osoby, których darowizna nie przekroczyła kwoty 9 637 zł. W takim przypadku liczymy sumę majątków od jednego darczyńcy w okresie ostatnich 5 lat. Niemniej jednak, taka konieczność nie wiąże się z zapłatą podatku. Rodzice należą do tzw. grupy 0, dzięki czemu otrzymywany majątek w postaci darowizny jest zwolniony od opodatkowania.
Co więcej, sporządzenie pisemnej umowy darowizny będzie konieczne w momencie, gdy mamy do czynienia z przekazaniem nieruchomości.
W odniesieniu do pożyczki możemy wysnuć podobny wniosek, jak w przypadku darowizny. Najlepszą formą będzie zachowanie pisemnej treści. Jeżeli chodzi o kwestie podatkowe to tutaj również nie ominiemy pewnych konieczności. Co do zasady umowa pożyczki jest opodatkowana podatkiem od czynności cywilno-prawnych w wysokości 0,5 procenta pożyczanej kwoty. Niemniej jednak, jeżeli mamy do czynienia z sytuacją, w której rodzic pożycza pieniądze dziecku, wówczas skorzystamy ze specjalnego zwolnienia dla najbliższej rodziny. Zaistniałą sytuację należy zgłosić odpowiedniemu urzędowi skarbowemu w momencie, gdy kwota pożyczki przekroczy 9 637 zł. Robimy to w terminie 14 dni poprzez wypełnienie druku PCC-3.
Darowizna czy pożyczka od rodziców?
Na tym etapie wyjaśniliśmy najważniejsze zalety i wady płynące z obydwu rozwiązań. Dzięki temu możemy przystąpić do finalnej analizy, która pomoże nam w udzieleniu odpowiedzi na tytułowe pytanie.
Przede wszystkim należy wspomnieć, że trudno jest o porównanie obydwu rozwiązań pod kątem opłacalności. Wielu doradców podatkowych skłania się jednak ku stwierdzeniu, że pożyczka jest bezpieczniejszą opcją. Niemniej jednak wiąże się ona z koniecznością zwrotu określonej kwoty. Takie rozwiązanie nie ma większego sensu w momencie, gdy rodzic pragnie bezzwrotnie przekazać środki pieniężne, czy rzeczy materialne swojemu dziecku.
Abstrahując od powyższego musimy stwierdzić, że jedno i drugie rozwiązanie jest dobre. Rodzice należą do tak zwanej grupy podatkowej 0, w związku z czym poza kwestiami formalnymi koniecznymi do zrealizowania w żadnej sytuacji nie zapłacimy podatku. To, które z nich będzie lepsze wymaga dogłębnej analizy sytuacji, w jakiej się znajdujemy. Pożyczka będzie miała swoje uzasadnienie w momencie, gdy rodzic już na starcie wie, że będzie żądał zwrotu pieniędzy. Jeżeli jest przekonany, że chce zostać darczyńcą, a cała kwota trafi bezzwrotnie na konto dziecka, wówczas trudno mówić o tym, jakoby pożyczka miała odpowiednie zastosowanie.
