Jak sprawdzić zadłużenie osoby żyjącej lub zmarłego?
Niespłacana pożyczka lub kredyt hipoteczny, nieuregulowany rachunek za media, telefon, nieopłacony mandat lub rata za zakup produktu, czy wreszcie niepłacone alimenty. To najczęstsze powody, przez które można stać się dłużnikiem. Jeśli sami trafiamy do bazy dłużników, to najważniejsze jest, aby porozumieć się z wierzycielem w sprawie spłaty zadłużenia. Co zrobić w przypadku, kiedy podejrzewa się, że członek najbliższej rodziny ma problem z zadłużeniem, a on sam nie chce szczerze o tym porozmawiać? Jak zachować się w momencie śmierci bliskiej osoby, a nie ma się pewności, czy zmarły nie posiadał długów?
Bazy danych dłużników
Istnieją cztery największe i najpopularniejsze bazy danych dłużników.
- BIK, Biuro Informacji Kredytowej – gromadzi i udostępnia wszystkie informacje dotyczące historii kredytowej klientów banków, SKOK-ów, parabanków i innych instytucji finansowych. Dane dotyczą zarówno tych terminowo spłacanych rat jak i spłat zadłużonych lub opóźnionych.
- KRD, Krajowy Rejestr Długów – w bazie znajdziemy informacje o zadłużeniach osób fizycznych oraz przedsiębiorców. Wykupując raport poznamy dane dłużnika i wierzyciela. Do rejestru można trafić za zobowiązanie wysokości 200zł w przypadku osób fizycznych oraz wysokości 500zł w przypadku przedsiębiorcy.
- BIG InfoMonitor, Biuro Gospodarczej – spis dłużników będących przedsiębiorcami, którzy niespłacali pożyczki, zalegają z wypłatą wynagrodzeń za pracę, nieuregulowanie rachunków za media. Dane może sprawdzić jedynie przedsiębiorca, a nie osoba prywatna.
- KIDT, Krajowa informacja Długów Telekomunikacyjnych – jest to najmłodsza baza i stosunkowo najmniejsza, ale ma duży potencjał, aby się rozwijać. Spis obejmuje długi powstałe na skutek nieopłacenia rachunków telekomunikacyjnych.
Jak sprawdzić zadłużenie członka rodziny?
Jeśli pojawiają się podejrzenia, że członek bliższej lub dalszej rodziny jest zadłużony, do domu przychodzą listy od wierzycieli lub komornika a on nie chce szczerze rozmawiać to tak naprawdę niewiele można zrobić. Informacje o długach są danymi wrażliwymi i podlegają ogólnemu rozporządzeniu o ochronie danych osobowych (RODO).
Z tego powodu w największych bazach dłużników, tj. Biuro Informacji Kredytowej (BIK), Krajowy Rejestr Długów (KRD), Biuro Informacji Gospodarczej (BIG InfoMonitor), czy Krajowa Informacja Długów Telekomunikacyjnych (KIDT) można sprawdzić jedynie swoje potencjalne zadłużenie. Platformy te w celu wyszukania danych o zadłużeniu wymagają wprowadzenia skanu dowodu osobistego oraz wykonania przelewy weryfikacyjnego z konta osoby, która chce uzyskać raport. Podając te informacje, podszywając się za matkę, ojca, rodzeństwo, partnera, męża czy żonę będziemy odpowiadać karnie za fałszerstwo.
Czy nic nie da się zrobić?
Oczywiście najlepszym rozwiązaniem jest szczera rozmowa, aby określić skalę problemu i wspólnie zastanowić się jak wyjść z kłopotów finansowych. Ponadto można spróbować „przechwycić listy od wierzycieli lub komornika, jeśli takie przychodzą do miejsca zamieszkania. Należy jednak pamiętać, że nadszarpnie to zaufanie do naszej osoby oraz naruszy prywatność członka rodziny.
Jak sprawdzić zadłużenie członka rodziny zupełnie legalnie? Czy jest to sytuacja zupełnie bez wyjścia? Odpowiedź brzmi: nie, choć możliwości jest niewiele.
Można odwiedzić internetowe giełdy długów. Najpopularniejsze i jedne z największych to np.: Verif, Vindicat, KRUK S.A., Vindix, Narodowe Centrum Długów. Wierzyciele często decydują się na umieszczenie danych dłużnika w tych publicznych bazach. Efektem wyszukiwania będzie imię i nazwisko, miejscowość zamieszkania, wysokość i rodzaj zadłużenia.
Inną platformą, która może przyjść z pomocą jest Krajowy Rejestr Dłużników Niewypłacalnych (KRDN). Na początku był to jedynie rejestr przedsiębiorców, którzy utracili płynność finansową. Później bazę rozbudowano o dłużników alimentacyjnych, którzy nie spłacali swoich zobowiązań dłużej niż 6 miesięcy. Obecnie KRDN może obejmować każdą zadłużoną osobę bez zwracania uwagi na wysokość czy przyczynę postania długu.
Sprawdzając potencjalne zadłużenie członka rodziny, czy innej osoby prywatnej, wystarczy podać imię i nazwisko lub PESEL.
Jak sprawdzić zadłużenie osoby zmarłej?
Po śmierci najważniejszym dokumentem rozstrzygającym kwestie dziedziczenia jest testament zmarłego. Zawarte w nim postanowienia mają moc sprawczą. Dane elementy masy spadkowej trafiają do konkretnych osób bliskich, które nie muszą być utożsamiane z członkami rodziny. Ważną kwestią jest to, że zarówno testament spisany samodzielnie w domu (pod warunkiem, że ma wszystkie wymagane dane) jak i ten spisany w obecności notariusza są tak samo ważne. Jeśli taki dokument nie został spisany, wtedy dochodzi do tzw. dziedziczenia ustawowego.
Oczywiście każdy spadkobierca liczy na coś wartościowego. Może to być np. samochód, dom, mieszkanie lub majątek finansowy. Nikt nie liczy na odziedziczenie zadłużenia zmarłego. Jest kilka sposobów, aby sprawdzić, czy zmarły posiadał długi.
- przeszukanie rzeczy pozostawionych w miejscu zamieszkania. Szczególną uwagę należy zwrócić na wyciągi z konta bankowego, wezwania do zapłaty, nieopłacone faktury itp. Najczęściej zadłużenia tego rodzaju są odnotowane w BIK, BIG lub KRD,
- sprawdzenie BIK, BIG lub KRD, jeśli przyjęło się spadek wystarczy przedstawić akt zgonu oraz poświadczenie, że jest się we władaniu spadkiem. Sprawa nieco się komplikuje, jeśli postępowanie spadkowe nadal się toczy. Wtedy wspomniane rejestry odmawiają dostępu do danych o zadłużeniu.
- złożenie sądowego wniosku o spis inwentarza osoby zmarłej. Sąd wyznaczy wówczas komornika sądowego, którego zadaniem będzie skontrolowanie składu spadku.
- przeprowadzenie wywiadu środowiskowego na temat nieudokumentowanych zadłużeń znajdujących się u osób prywatnych. Takie długi to np., pożyczone pieniądze albo cenne przedmioty.
Co może składać się na dług zmarłego?
Tak naprawdę może być to każda dziedzina jak np.: niespłacone pożyczki w bankach lub parabankach, niespłacony kredyt hipoteczny, nieuregulowana składka ubezpieczenia, czynsz za mieszkanie lub lokal, niezapłacone rachunki za media oraz raty za zakupiony sprzęt lub produkt, nieopłacone mandaty, raty leasingu za samochód, niezapłacone faktury u kontrahentów.
Jak zrzec się spadku obarczonego długiem?
Są trzy rozwiązania sytuacji. Pierwsza to tzw. przyjęcie proste, czyli przyjęcie spadku bez ograniczenia odpowiedzialności za długi. Drugą możliwością jest przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza, czyli przyjęcie z ograniczeniem odpowiedzialności. Trzecią możliwością jest całkowite odrzucenie spadku, co najczęściej zdarza się tak, kiedy spadek jest niekorzystny dla spadkobiercy.
Ważne jest, aby stosowne oświadczenie potwierdzające przyjęcie lub odrzucające spadek spisać np. w obecności notariusza albo przed sądem w ciągu 6 miesięcy od dnia, w którym nastąpiło tzw. powołanie do spadku.
W przypadku odrzucenia spadku należy pamiętać o małoletnich dzieciach. Dorosłe dzieci same zdecydują o odrzuceniu i dokonają odpowiednich oświadczeń np. u Notariusza. Za małoletnie dzieci odpowiedzialni są rodzice, więc to oni muszą zadbać o ich interesy. Nieprzekraczalny termin 6 miesięcy na odrzucenie spadku, w przypadku małoletnich dzieci, zaczyna biec od momentu, kiedy to rodzice lub opiekunowie prawni odrzucą spadek.
Odrzucenie spadku w imieniu małoletnich dzieci odbywa się przed sądem opiekuńczym. Rodzice lub opiekuni prawni muszą wystąpić do sądu opiekuńczego o zgodę na odrzucenie spadku w ich imieniu. Sąd po rozpoznaniu sprawy i przeanalizowaniu, czy przyjęcie spadku byłoby niekorzystne dla dziecka, wyda zgodę. Następnie przed notariuszem lub przed sądem musimy złożyć oświadczenie o odrzuceniu spadku.
Podsumowując
W obecnych czasach bardzo łatwo jest się zadłużyć. Są ludzie, którzy popadają w bardzo poważne spirale długów. Jedną z najważniejszych kwestii w takim przypadku jest szczerość i otwartość. Większość wierzycieli woli się porozumieć polubownie w celu uregulowania zaległych zobowiązań.
Ukrywając długi przed członkami rodziny narażamy się tylko na uczucie wstydu i zażenowania. Należy pamiętać, że sprawdzenie czy rzeczywiście popadliśmy w kłopoty finansowe jest trudne dla osób trzecich, ale niezupełnie niemożliwe. Trzeba pamiętać także o kwestii odziedziczenia naszych długów przez osoby bliskie lub członków rodziny. Zadbajmy, aby uregulować wszystkie zobowiązania finansowe, aby pozostawić po sobie jedynie dobre wspomnienia.
